Hoành của nhà gỗ là gì? Kích thước và ý nghĩa phong thủy

Trong kiến trúc nhà gỗ truyền thống, mỗi bộ phận đều mang ý nghĩa quan trọng cả về kết cấu và thẩm mỹ. Hoành nhà gỗ là một trong những thành phần không thể thiếu, đóng vai trò chịu lực và kết nối các bộ phận trong khung nhà. Không chỉ đảm bảo sự vững chắc cho công trình, hoành còn thể hiện vẻ đẹp tinh tế qua những hoa văn chạm khắc tỉ mỉ, mang giá trị phong thủy sâu sắc. Vậy hoành của nhà gỗ là gì, có những loại nào và ý nghĩa ra sao trong kiến trúc cổ truyền? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây. 
 

Hoành của nhà gỗ là gì?

Hoành là một bộ phận quan trọng trong kết cấu nhà gỗ truyền thống, có vai trò nâng đỡ hệ thống mái và phân bổ tải trọng xuống các cột trụ. Hoành thường được đặt theo phương ngang, chạy song song với mặt đất và liên kết với các bộ phận khác như kèo, cột và xà.

Trong kiến trúc cổ truyền, hoành không chỉ đảm nhiệm chức năng chịu lực mà còn mang giá trị thẩm mỹ và phong thủy. Nhiều hoành nhà gỗ được chạm khắc hoa văn tinh xảo, thể hiện sự tinh tế trong thiết kế.
 

Phân loại hoành trong nhà gỗ

Hoành trong cấu kiện nhà gỗ có nhiều loại khác nhau, tùy thuộc vào cách bố trí, chức năng chịu lực và yếu tố thẩm mỹ. Dưới đây là các loại hoành phổ biến trong kiến trúc nhà gỗ truyền thống:

Hoành đơn

Hoành đơn là loại hoành chỉ bao gồm một thanh gỗ duy nhất, đặt theo phương ngang để chịu lực cho phần mái. Loại hoành này thường được sử dụng trong các công trình nhà gỗ có quy mô vừa và nhỏ, tải trọng mái không quá lớn.

Ứng dụng:

- Phù hợp với nhà gỗ ba gian, năm gian truyền thống.

- Được sử dụng trong các công trình có kết cấu đơn giản, ít chịu tải trọng nặng.
 

Hoành kép

Hoành kép gồm hai thanh hoành được ghép lại với nhau để tăng độ chịu lực. Cấu trúc này giúp gia cố chắc chắn hơn, thích hợp với những công trình có mái lớn hoặc yêu cầu độ bền cao.

Ưu điểm:

- Tăng khả năng chịu lực, phù hợp với những ngôi nhà có mái rộng.

- Đảm bảo sự ổn định lâu dài, hạn chế nguy cơ cong vênh, nứt gãy

- Có thể kết hợp chạm khắc để tăng tính thẩm mỹ.
 

Hoành trơn và hoành chạm khắc

- Hoành trơn: Là loại hoành có bề mặt nhẵn, không trang trí hoa văn. Loại này thường được dùng trong những công trình mang phong cách tối giản hoặc chú trọng vào kết cấu hơn là yếu tố trang trí.

- Hoành chạm khắc: Được điêu khắc họa tiết tinh xảo như rồng, phượng, hoa lá,… mang ý nghĩa phong thủy và thể hiện sự sang trọng. Loại hoành này phổ biến trong các công trình đình, chùa, nhà thờ tổ hay nhà gỗ cao cấp.
 

Kích thước và vật liệu làm hoành nhà gỗ

Hoành nhà gỗ đóng vai trò quan trọng trong kết cấu chịu lực, do đó kích thước và vật liệu làm hoành phải được lựa chọn kỹ lưỡng để đảm bảo sự bền vững và tính thẩm mỹ cho công trình.

Kích thước phổ biến của hoành trong các kiểu nhà gỗ truyền thống

Kích thước hoành nhà gỗ không cố định mà phụ thuộc vào quy mô công trình, phong cách kiến trúc và yêu cầu kỹ thuật. Một số kích thước phổ biến bao gồm:

- Nhà gỗ 3 gian, 5 gian: Hoành có đường kính trung bình từ 10cm đến 20cm, chiều dài từ 2,5m đến 4m.

- Nhà gỗ cổ truyền quy mô lớn (đình, chùa, nhà thờ tổ, từ đường): Hoành thường có kích thước lớn hơn, đường kính từ 20cm đến 30cm, chiều dài có thể lên đến 5 - 6 m.

Kích thước hoành còn phụ thuộc vào tải trọng mái, kết cấu kèo và yêu cầu chịu lực của công trình. Những ngôi nhà có mái lớn, nhiều chi tiết chạm khắc thường sử dụng hoành có kích thước lớn hơn để đảm bảo độ bền vững.

Các loại gỗ thường được sử dụng làm hoành nhà gỗ

Vật liệu làm hoành cần đảm bảo độ bền cao, ít cong vênh và có khả năng chịu lực tốt. Dưới đây là một số loại gỗ phổ biến trong xây dựng hoành nhà gỗ truyền thống:

- Gỗ lim: Cứng, chắc, có khả năng chịu lực tốt, ít bị mối mọt. Gỗ lim thường có màu nâu sẫm, vân đẹp, rất bền theo thời gian.

- Gỗ mít: Nhẹ, dễ chạm khắc, có màu vàng đẹp theo thời gian. Gỗ mít ít bị cong vênh và có mùi thơm đặc trưng.

- Gỗ gõ đỏ: Nặng, cứng, chịu lực tốt, vân gỗ đẹp, màu đỏ sậm sang trọng. Được sử dụng trong các công trình cao cấp.

- Gỗ xoan đào: Giá thành hợp lý, có độ bền khá cao, phù hợp với nhà gỗ dân gian.
 

Nghệ thuật chạm khắc hoành trong kiến trúc truyền thống

Chạm khắc hoành trong nhà gỗ không chỉ thể hiện tay nghề tinh xảo của nghệ nhân mà còn mang ý nghĩa phong thủy sâu sắc. Những hoa văn trên hoành không chỉ làm đẹp cho công trình mà còn phản ánh tín ngưỡng, văn hóa của từng thời kỳ. Một số hoa văn phổ biến bao gồm:

- Tứ linh (Long – Lân – Quy – Phụng): Tứ linh là bộ bốn linh vật huyền thoại trong văn hóa phương Đông, thường xuất hiện trong kiến trúc cung đình và nhà thờ họ. Tứ linh thể hiện sự quyền uy, may mắn và trường thọ.

- Tứ quý (Tùng – Cúc – Trúc – Mai): Bộ tứ quý trong nghệ thuật chạm khắc hoành nhà gỗ không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ mà còn biểu trưng cho vòng tuần hoàn của bốn mùa trong năm, thể hiện sự bền vững, khí chất thanh cao và tinh thần kiên trì. 

- Mây, sóng nước, hoa lá cách điệu: Các hoa văn này được sử dụng để tạo nên sự mềm mại, uyển chuyển, làm dịu đi các đường nét cứng cáp của khung gỗ, đồng thời mang ý nghĩa phong thủy quan trọng. Biểu thị sự lưu thông khí tốt trong nhà, giúp không gian luôn tràn đầy sinh khí.

- Rồng chầu mặt nguyệt: Hình ảnh rồng chầu mặt nguyệt thường xuất hiện trong kiến trúc nhà gỗ cổ, đình chùa và nhà thờ họ, mang ý nghĩa sâu sắc về quyền lực, vương giả và trí tuệ.

- Hoa sen: Chạm khắc cá chép hóa rồng trên hoành nhà gỗ giúp thu hút tài lộc, mang đến sự thịnh vượng và phát triển lâu dài cho gia chủ. Hoa sen với nhiều lớp cánh xếp chồng lên nhau thể hiện sự đầy đủ, sung túc và sự hoàn thiện trong cuộc sống thường xuất hiện trong kiến trúc đình, chùa, nhà thờ gỗ.

- Chim hạc, cá chép hóa rồng: Chim hạc gắn liền với hình ảnh của những bậc tiên nhân, tượng trưng cho sự sống lâu dài và trường tồn. Chạm khắc cá chép hóa rồng trên hoành nhà gỗ giúp thu hút tài lộc, mang đến sự thịnh vượng và phát triển lâu dài cho gia chủ.

Qua bài viết của Nhà Gỗ Việt Nam, hoành nhà gỗ không chỉ là bộ phận quan trọng trong kết cấu chịu lực mà còn góp phần tạo nên giá trị thẩm mỹ và phong thủy cho ngôi nhà. Với vai trò kết nối các bộ phận trong khung nhà, hoành đảm bảo sự vững chắc và bền vững của công trình theo thời gian. Đồng thời, những đường nét chạm khắc trên hoành còn thể hiện nét tinh hoa trong kiến trúc truyền thống, mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc.

Khi lựa chọn và thi công hoành nhà gỗ, bạn cần chú ý đến chất liệu gỗ, kích thước phù hợp và kỹ thuật lắp đặt để đảm bảo chất lượng. Việc sử dụng gỗ tốt như gỗ lim, gỗ mít hoặc gỗ gõ đỏ sẽ giúp tăng độ bền, chống mối mọt và giữ được vẻ đẹp theo năm tháng.

Tham khảo thêm:

• Nhà gỗ cấp 4 | Mẫu đẹp, Hiện đại, Tiết kiệm chi phí
• Dầm là gì? Tìm hiểu vai trò và kích thước dầm nhà gỗ
• Nhà gỗ lắp ghép | Mẫu đẹp, Tiện lợi, Kết cấu thông minh